Паражальныя ўласцівасці кулі

Прастрэлены балістычны гель (памер канала паказвае памер часова-пульсацыйнай пустоціны)

Паражальныя ўласцівасці кулі — розныя характарыстыкі, якія ў сукупнасці вызначаюць паражальную здольнасць кулі агнявой зброі, то бок здольнасць кулі наносіць пашкоджанні цэлі (як жывой, гэтак і нежывой) пры трапленні ў яе.

Сярод паражальных уласцівасцяў кулі, у прыватнасці, вылучаюцца:

Пранікальная здольнасць кулі

Пранікальная здольнасць, прабіўное дзеянне (прабіўная здольнасць) — здольнасць кулі пракрадацца праз перашкоду. Вызначаецца шляхам, пройдзеным куляй па балістычнай траекторыі ў перашкодзе (то бок усярэдзіне цэлі пасля траплення ў яе).

Залежыць ад імпульса (масы і хуткасці), асаблівасцей канкрэтнага тыпа кулі (геаметрыi, матэрыялу, канструкцыі і інш.), а таксама ад балістычнай устойлівасці (здольнасці кулі захоўваць без змянення сваё палажэнне) пры руху ўнутры цэлі.

Вельмі высокай пранікальнай здольнасцю валодаюць кулі к буйнакаліберным вінтоўкам і кулямётам, якія могуць прымяняцца для стральбы па лёгкай бранятэхніцы (БТР, самалёты, верталёты і інш.).

Спыняючае дзеянне кулі

Спыняючае дзеянне (спыняючая здольнасць) — характарыстыка кулі, гэта асераднённая ступень страты праціўнікам здольнасці да здзяйснення варожых дзеянняў пасля траплення ў яго кулі (на паляванні — здольнасці здабычы да нападу ці перамяшчэнню).

Дастаткова часта ўзнікаюць абмеркаванні гэтага фактара, прычым як на аматарскім, гэтак і на прафесійным узроўні. Пры гэтым трэба ўлічваць, што поспех у перастрэлцы далёка не заўсёды залежыць ад спыняючага дзеяння кулі, паколькі на гэтае ўплывае мноства фактараў.

Пад высокім спыняючым дзеяннем кулі маецца на ўвазе перш усяго хуткае вывядзенне цэлі са строю, але не абавязкова летальны зыход (верагоднасць прычынення смерці пазначаецца як «забойнае дзеянне»). Спыняючае дзеянне залежыць ад скорасці, калібру, масы, геаметрыі і канструктыўных асаблівасцей канкрэтнага тыпа кулі і найболей важна для зброі блізкага бою (пісталета, рэвальвера, гладкастволавага ружжа).

Спыняючае дзеянне кулі тым мацнейшае, чым хутчэй парушаюцца функцыі жывога арганізма пасля яе траплення, што непасрэдна залежыць ад ступені паглынання цэллю кінетычнай энергіі кулі і таму найболей рэзка выяўляецца ў тупаканцовых куль (класічны прыклад — куля патрона да рэвальвера сістэмы Нагана): яны пранікаюць адносна неглыбока, хутка тармазяццца і ствараюць магутную ўдарную валну, якая выклікае аб’ёмнае сатрасенне (часовую пульсуючую поласць) і кантузію прылеглых органаў і тканін, што дэзарыентоўвае мэту. Востраканцовыя ж кулі, наадварот, як правіла пранікаюць глыбока і запавольваюцца плаўна, больш рассякаючы, чым змінаючы асяроддзе перад сабой: з-за скорасці рассячэння нервовых заканчэнняў часта пранікненне, як такавое, нават не адчуваецца салдатам (асабліва ў напружаных баях з-за высокай колькасці адрэналіну ў крыві), а адчуваецца больш, як «удар», цяжкім тупым прадметам. Раненні такога кшталту могуць нават апынуцца скразнымі, але не вывесці цэль са строю адразу, асабліва калі не закрануты жыццёва важныя органы. Тым не менш, крывацёк з цячэннем часу ад такіх куль мацнейшы, чым ад пісталетных (якія, у сваю чаргу, выклікаюць больш моцны «імгненны» крывацёк за кошт удару і перадачы імпульса), што альбо выводзіць цэль са строю праз некаторы час, альбо абавязвае яе спыніць крывацёк, што гэтаксама на некаторае час вывядзе яе з бою.

Літаратура

• Тэзісы міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі «Тэорыя і практыка судовай экспертызы», 2007 г.